Waarvoor staat de kunstwereld precies? Welke economische waarden, welke trends, welke kopersprofielen zijn kenmerkend voor de kunstmarkt?

De kunstwereld ontrafeld

In 2021 was de wereldwijde verkoop in de kunstmarkt goed voor 65,1 miljard dollar. Dat blijkt uit het Global Art Market Report 2022 van UBS. Dat is een stijging van 29 procent tegenover het jaar daarvoor. Vooral de bedragen lagen hoger dan in de periode voor de pandemie.

De toon is door deze cijfers meteen gezet. De kunstwereld werkt vaak intrigerend. Maar is het een nichemarkt…en waarover gaat het precies? Stuk voor stuk vragen die elk van ons zich terecht mag stellen.

Laten we dat dus wat grondiger onderzoeken.

De cijfers uit de rapporten hebben betrekking op de resultaten van verkoopzalen en galerijen. Die communiceren hun cijfers op de beurs of in hun organisatie. Door een grondige studie van deze informatie kan een balans van de sector worden opgemaakt. Daarmee beschikken we tegelijk over een barometer.

In 2021 besteedde ruim een derde van de HNWI-verzamelaars – dat zijn vermogende particulieren – meer dan 1 miljoen dollar aan kunst en antiek. Dat is een stijging van 20 procent vergeleken met 2020 en meer dan een verdubbeling tegenover 2019. De uitgaven waren het hoogst bij de HNWI uit Continentaal China (44 procent), gevolgd door Duitsland (38 procent), Frankrijk en de Verenigde Staten (beide 36 procent). Kunstbeurzen zoals Brafa, Frieze Master en Tefaf zijn sleutelmomenten in de agenda van de verzamelaars.

Wat koopt men?

Hoewel in 2021 de traditionele kanalen in waarde domineerden, besteedde toch 11 procent van de HNWI-verzamelaars hun geld aan digitale kunst. Een klein aantal jonge verzamelaars – 5 procent van de Generatie Z en 4 procent van de Millennials – besteedde zelfs meer dan één miljoen dollar. Maar deze trend is nog zwak. Heel wat financiële experts geven hun klanten trouwens het advies zulke cryptomarkten gewoon in de gaten te houden, eerder dan er al actief in te beleggen.

Waar koopt men?

De HNWI-verzamelaars gaven aan dat 46 procent van hun totale uitgaven in 2021 naar kunsthandelaars, -galerijen en -beurzen ging en 20 procent naar veilinghuizen.

De uitgaven op kunstbeurzen werden opgesplitst tussen rechtstreekse events (9 procent) en OVR, de zogenaamde Online Virtual Rooms die tijdens de pandemie werden opgezet (7 procent). De verkoop bij professionals vond plaats in hun galerijen (13 procent), via hun website of OVR (10 procent) en via telefoon of e-mail (7 procent).

Een economische constante?

Het rapport van UBS over de beleggingssector leert ons echter dat kunst en antiek slechts 1 procent uitmaken van de portefeuille van de family offices (terwijl dat in 2019 nog 3 procent was). Het is een gegeven dat in onzekere tijden en tijden van crisis de belegger vasthoudt aan wat hij als ‘zekere’ waarden beschouwt. We stellen trouwens vast dat de aandelenmarkten globaal gezien vrij stabiel bleven.

Een andere trendindicator heeft betrekking op de landgrenzen. Zo heeft de Brexit in het milieu tot gedragswijzigingen geleid. Heel wat Engelse galerijen openden een filiaal in Parijs, waardoor deze stad een nieuwe sterke marktplaats voor kunst werd. Zo zien we dat Didier Claes, een Brussels handelaar in Afrikaanse kunst, er aanwezig is. Hij opende in februari 2023 een filiaal op afspraak. Verder is er ook de Braziliaanse galerij Mendes Wood die naast de opening vorig jaar in New York, ook in januari een filiaal in Parijs opende.

Op het schaakbord van verkooptoppers verliest Londen daarmee zijn sterke positie aan New York. Terwijl Azië en Hong Kong door de lang aanslepende aanpak van de pandemie en de tot voor kort gesloten grenzen, nog op een laag toerentaal draaien.

De kunstmarkt genereert dus een hoog percentage aan financiële transacties en past zich net als de andere markten voortdurend aan aan de economische tendensen. Als je de werking van de kunstmarkt goed bekijkt, blijkt het dus niet echt een om niche te gaan, maar is ze goed te vergelijken met een portefeuille die beheerd wordt als een goede huisvader.

Stéphanie Bliard